Κοσμητεία

Η Φιλοσοφική Σχολή ήταν μία από τις πρώτες τέσσερις του Πανεπιστημίου (το οποίο ιδρύθηκε με το όνομα «Πανεπιστήμιο του Όθωνος») μαζί με τη Θεολογική, τη Νομική και την Ιατρική. Το αρχικό ιδρυτικό διάταγμα του 1836 την αναφέρει ως «Σχολή γενικών επιστημών», αλλά το διορθωτικό διάταγμα του 1837 ως «Φιλοσοφική Σχολή» και ο Προσωρινός Κανονισμός που δημοσιεύτηκε στο ίδιο ΦΕΚ ως «Σχολή της φιλοσοφίας και της άλλης εγκυκλίου παιδείας». Στα αντικείμενά της περιλαμβάνονταν και η Φυσική, η Χημεία, η Μαθηματική, η Φυσική Ιστορία και η Βοτανική. Στον προσωρινό κανονισμό τίθεται το ζήτημα του αν θα πρέπει η Φιλοσοφική να χωριστεί σε Τμήματα ή να συγκροτηθεί ανεξάρτητη Φυσικομαθηματική Σχολή και το θέμα παραπέμπεται σε ειδική επιτροπή. Η απόφαση να διασπαστεί η Σχολή λαμβάνεται τελικά το 1904, οπότε ιδρύεται η Φυσικομαθηματική Σχολή, η οποία μετεξελίχθηκε στη Σχολή Θετικών Επιστημών.

Η Φιλοσοφική Σχολή άρχισε να λειτουργεί με 15 καθηγητές (10 της Φιλοσοφικής και 5 της Φυσικομαθηματικής) και 18 φοιτητές. Ενδεικτικό της σπουδαιότητας των ανθρωπιστικών σπουδών για την εποχή εκείνη είναι το γεγονός ότι η φοίτηση ήταν τριετής, αλλά τόσο οι φοιτητές των τριών άλλων σχολών όσο και οι φοιτητές της Φιλοσοφικής που είχαν επιλέξει τις φυσικομαθηματικές επιστήμες ήταν υποχρεωμένοι να παρακολουθούν ένα επιπλέον έτος μαθημάτων Φιλοσοφίας, Ιστορίας και Φιλολογίας.

Στα 175 χρόνια της λειτουργίας της Φιλοσοφικής Σχολής πέρασαν από τις έδρες αρχικά και από τους Τομείς και τα Τμήματά της αργότερα πολλές επιφανείς μορφές των ελληνικών γραμμάτων, αρκετές από τις οποίες εμφανίζονται και στον κατάλογο των κοσμητόρων. Πέρα από όσους διετέλεσαν κοσμήτορες, καθηγητές της Σχολής υπήρξαν μεταξύ άλλων οι κλασικοί φιλόλογοι Ιωάννης Συκουτρής και Ι.-Θ. Κακριδής, ενώ στους αποφοίτους της συγκαταλέγονται σημαντικοί επιστήμονες και παιδαγωγοί, καθώς και λογοτέχνες και μουσικοί· από τους τελευταίους ορισμένοι διέκοψαν τις σπουδές τους πριν πάρουν πτυχίο. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον γλωσσολόγο Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τους παιδαγωγούς Δημήτρη Γληνό και Αλέξανδρο Δελμούζο, τους πεζογράφους Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και Στρατή Μυριβήλη, τους ποιητές Ιωάννη Γρυπάρη, Γεώργιο Δροσίνη, Γεώργιο Σουρή, Αριστομένη Προβελέγγιο, Νίκο Γκάτσο και τον μουσικό Μάνο Χατζιδάκι.

Ένα μέλος της Σχολής που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, αλλά που εκ των πραγμάτων προκύπτει ότι πρέπει να υπήρξε ενδιαφέρουσα και ισχυρή προσωπικότητα, είναι η πρώτη φοιτήτρια της Ελλάδας Ιωάννα Στεφανόπολι, απόφοιτη του Ελληνικού Παρθεναγωγείου της Αικατερίνης Λασκαρίδου, η οποία γράφτηκε το 1890 με ειδική άδεια που ζήτησε από την κυβέρνηση η Σύγκλητος, για να σπουδάσει Φιλολογία. Την ακολούθησαν το 1892 η Θηρεσία Ροκά, επίσης στη Φιλολογία, και η Φλωρεντία Φουντουκλή, απόφοιτος του Αρσακείου, η οποία σπούδασε Μαθηματικά στην ενιαία τότε Σχολή.

Η Σχολή στεγάστηκε αρχικά στο οίκημα Κλεάνθη στην Πλάκα (τώρα Μουσείο της Ιστορίας του Πανεπιστημίου) ύστερα στο κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου και αργότερα στα κτήρια των οδών Σόλωνος (Νομική Σχολή), Ιπποκράτους και Αραχώβης. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 1987-1988, εγκαταστάθηκε στο κτήριό της στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου.